Kleine oortjes
Met voorlezen kun je niet vroeg genoeg beginnen, wordt bij menige bibliotheek of boekhandel gepromoot. Mark van der Linden brengt die overtuiging graag in praktijk; zijn zoontje van bijna één brengt hij al regelmatig in contact met de edele kunst van het geschreven woord.
‘Het schijnt dat het er op die leeftijd minder toe doet wát je voorleest dan de toon waarop je dit doet. Dus ik kies soms iets wat ik zelf erg leuk vind. Nico Dijkshoorn bijvoorbeeld.’ Of Nico’s woorden later diep blijken te zijn ingeslepen in het jonge kinderbrein is van later zorg. En de al oude wijsheid dat ‘kleine potjes grote oren’ hebben, is er ook niet een die Mark bezighoudt. Hij hangt sowieso niet zo aan oude, strakke regels. Zeker niet in de context van het traditionele literatuuronderwijs.

Waardige kennismaking met woordenspel
‘In mijn middelbareschooltijd was ik geen blije lezer. Juist daardoor is het nu bijna een persoonlijke missie om plezier in literatuur aan te wakkeren bij de jeugd.’ Mark is ervan overtuigd dat er voor bijna iedereen dat ene, bijzonder boek bestaat met nét de juiste toon of stijl of inhoud die je zodanig aanspreekt, dat die kennismaking smaakt naar meer. Voor hem zelf was dat James Worthy.
‘Bijna iedere dag zat ik in de trein naar mijn opleiding in Tilburg. Onderweg las ik de Metro of Spits. En daar stond-ie op een dag, de column van de schrijver met een hiphop-achtergrond, en dat zie je aan zijn stijl. Door kennismaking met James Worthy kwam ik de literatuur op het spoor. Ik raakte direct enthousiast door die creatieve woordspelingen. Heel wat anders dan de meeste boeken op de verplichte leeslijst.’
Verplichtend is bijna synoniem aan demotiverend, denkt Mark. ‘Docenten zouden meer tijd beschikbaar moeten hebben om zich te verdiepen in wat recentelijk geschreven is, dit te delen met hun leerlingen en zo veel mogelijk op persoonlijk niveau af te tasten wat iemand het meeste aanspreekt’, stelt hij enthousiast. Om er direct op lagere toon op te laten volgen dat hij begrijpt dat de schoolprogramma’s boordevol zitten en er dus helaas onvoldoende tijd is voor zo’n aanpak. Tenminste voorlopig, want hij hoopt op verandering.

Wie schrijft, die blijft?
Mark wil graag zijn bijdrage leveren aan vernieuwing van het literatuuronderwijs. Was dat ook zijn drijfveer voor het werken in de bibliotheek?
‘Eerlijk gezegd kwam ik toevallig in de bibliotheekwereld terecht. Mijn gymnasium had me weinig moeite gekost, dus voor een vervolgstudie dacht ik automatisch alleen aan universiteiten. De gekozen studie bedrijfseconomie bleek al snel de verkeerde keuze. Te theoretisch. Tijdens het volledige studiejaar heb ik slechts één presentatie moeten houden. Ik was altijd mateloos geïnteresseerd in commercials en had veel meer op een ontwikkeling in die richting gehoopt. De overload aan wiskunde en accountancy vond ik saai en niet aansprekend. Maar hierdoor ben ik me wél gerichter gaan verdiepen in de volgende stap: hbo communicatie aan de Fontys Hogeschool in Eindhoven. Schrijven vond ik het leukst. Dus toen ik tijdens mijn derde studiejaar een minor van een halfjaar mocht doen, werd dat de Kunstacademie Tilburg, met veel aandacht voor creatief schrijven.’ Daarna volgde ook nog een studie aan de Schrijversvakschool in Amsterdam, met als hoofdvakken proza en toneel. ‘Het interessantste onderdeel van mijn studie vond ik het bespreken van elkaars werk. “Recenseren” klinkt daarbij gevoelsmatig te streng, want het ging niet om het geven van een waardeoordeel, maar juist om elkaar met opbouwende opmerkingen verder op weg te helpen. In die tijd overwoog ik zeker om schrijver te worden. Hoewel de impact van het altijd in je eentje thuis zitten wel eens wordt onderschat.’

In the picture
Toen kwam, nog tijdens zijn studie, Bibliotheek Veldhoven in beeld. ‘Die organiseerde zo’n zes tot acht keer per jaar een schrijversavond in Literair Café Dommeldal in Geldrop. Toen de vaste interviewer niet kon, kreeg ik de vraag of ik hem een keertje wilde vervangen. Ik herinner me nog precies wie de gast was. Marja Pruis. Ik had destijds eerlijk gezegd nog nooit van haar gehoord. Maar toen ik me in haar begon te verdiepen, raakte ik danig onder de indruk van haar staat van dienst – schrijver, columnist en redacteur van De Groene Amsterdammer – dat de twijfel kwam. Gelukkig waren de reacties achteraf positief.’
Mark wist zich zelfs zo in the picture te zetten dat hem een parttimebaan werd aangeboden bij Bibliotheek Veldhoven door een van de medewerkers die die avond aanwezig was. ‘Aanvankelijk werkte ik alleen in de frontoffice, maar daar kwamen al snel collectievorming en programmering bij.’

Van de shovel en de seks
Mark was ook betrokken bij de opzet van een Literair Café, waarvoor Bibliotheek Veldhoven samenwerking zocht met lokale partners: de boekhandel, het theater en museum ’t Oude Slot. Het selecteren van de schrijvers is een gezamenlijke taak, en Mark heeft inmiddels flink wat ‘grote namen’ op de praatstoel tegenover hem gehad. Voor zo’n vraaggesprek bereidt hij zich terdege voor.
‘Van iedere schrijver lees ik in ieder geval het eerste en het laatste boek. En als het me aanspreekt, méér. Zo las ik van Ronald Giphart alles.’
Verder probeert Mark zijn gasten graag iets origineels te ontlokken. Zo kreeg Roxane van Iperen na afloop van het interview de vraag wat ze graag nog eens in haar leven wilde doen.
‘Op een shovel rijden, dingen van de ene naar de andere kant brengen, met het verstand op nul.’
De persoonlijkheid van een schrijver zorgt soms ook voor verrassingen.
‘Van Heleen van Royen had ik, door de media, een bepaald beeld. In die context begon ik met het voorlezen van een expliciete scene uit haar sexdagboek. Zij reageerde daar goed op, lachend, want dit had nooit eerder iemand zo onomwonden gedaan. Verder bleek ze heel anders dan ik had verwacht. Van nabij zag ik een lieve, zorgzame vrouw.’

Heilig geloof 
Het uitpluizen van eerdere interviews zorgt soms ook voor aanknopingspunten. Zo ontving Mark Bart Chabot in sinterklaassferen, compleet met bijpassende muziek en een heleboel cadeautjes die de gast mocht uitpakken. Aan ieder pakje kleefde een vraag.
Mark: ‘Bart had zich ooit, zijdelings, laten ontvallen dat hij niet religieus is, maar nog wel heilig gelooft in Sinterklaas.’
Zelf gelooft Mark, zij het bescheiden, in eigen kunnen. ‘Bij Bibliotheek Veldhoven heb ik een klein contract, van twintig uur per week. In het verlangen naar méér ben ik een paar jaar terug gestart met mijn literaire speelgoedwinkel. Geen fysieke winkel, maar een ruim aanbod aan activiteiten, van boekproeverijen (met samenvattingen en boekentips) tot literaire bingoshows en speurtochten. Hiervoor kom ik op veel verschillende locaties, soms zelfs ver buiten de regio. Bij de Bibliotheek Veldhoven kom ik goed tot mijn recht, maar ik heb wel grotere ambities. Mijn collega’s kennen die en gunnen me gelukkig ook de kans die tot realiteit te maken. Mijn droom is om méér te kunnen betekenen op middelbare scholen in het lees- en literatuuronderwijs. Zo zou ik scholieren bijvoorbeeld graag willen betrekken bij het bedenken van interviewvragen voor een schrijver. Die uitdaging is wellicht ook een stimulans tot lezen.’

Naschrift redactie
Bij het ter perse gaan van dit nummer werd bekend dat Mark na een periode van bijna zes jaar stopt bij de Bibliotheek Veldhoven. Hij gaat zich fulltime richten op zijn bedrijf De Literaire Speelgoedwinkel. Mark sluit echter niet uit dat hij in de toekomst weer voor een bibliotheek aan de slag gaat.

Maar hij heeft méér in zijn mars: van interviews met schrijvers tot literaire bingoshows en boekproeverijen, en wie weet nog eens het schrijven van een boek. ‘En vooral het overbrengen van liefde voor literatuur, liefst bij de jeugd. Als je jong leert welk soort boeken je leuk vindt, kun je daar de rest van je leven lol van hebben.’

Als je, samen met twee collega’s, iedere week ruim 100 nieuwe boeken mag aanschaffen voor je bibliotheek en alle nieuwe uitgaven met recensies en korte inhoud krijgt gepresenteerd, is dat best een inspirerende taak. ‘De mij aansprekende titels noteer ik meteen!’, zegt Mark van der Linden, medewerker Programmering, Collectie & Frontoffice bij Bibliotheek Veldhoven.