Op het lijf geschreven
Richard Reijnders studeerde kunst en economie aan de HKU (de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, onder andere bekend van de korte filmpjes voor het televisieprogramma ‘2 voor 12’). 

Een paar jaar na zijn afstuderen kwam hij daar terug als coördinator werving en profilering.

Maar toen het – zoals hij omschrijft – ging ‘jeuken’, begon hij te zoeken naar nieuwe opties. De website met culturele vacatures bracht hem bij de Bibliotheek AanZet in Dordrecht.

‘De baan waarop ik gesolliciteerd had, kreeg ik niet. Maar ze vonden mij zo enthousiast, dat ze beloofden na te denken over nieuwe mogelijkheden binnen de organisatie.’

Het werden een paar spannende maanden. Wachten is nooit gemakkelijk, maar Richard wist én voelde dat zijn werkzame toekomst bij Bibliotheek AanZet lag. Bijzonder was dan ook de dag waarop hij in de zomer van vorig jaar het blije bericht kreeg dat er voor hem een nieuwe functie was gecreëerd: productontwikkelaar met focus op taal- en digitale basisvaardigheden. 

‘Een baan die me op het lijf is geschreven. Ten eerste zijn die vaardigheden belangrijk voor iedereen. Ten tweede komt er een diversiteit aan mensen in de bibliotheek. Ik zie dat als een essentiële plek in onze samenleving, waarin polarisatie steeds groter lijkt te worden. De bibliotheek spant zich in voor saamhorigheid, en ik vind het fantastisch om daaraan mijn steentje bij te dragen.’

Steen of spons
In de beginperiode bij Bibliotheek AanZet voelde Richard zich als een spons. ‘Om kennis te krijgen van de bibliotheekwereld, moest ik me grondig inlezen. Beleidsplannen over het toekomstperspectief. Convenanten en samenwerkingsconstructies. Rapporten en onderzoeksresultaten. En natuurlijk ook Bibliotheekblad. Die eerste weken voelden een beetje rommelig en hectisch, en waren vooral best vermoeiend. Het gaf wat opluchting toen ik van mijn collega’s hoorde dat zij in hun beginfase soortgelijke ervaringen hadden. We hebben een leuk, jong team, en dat geeft veel energie. We doen toffe dingen bij AanZet. Vaak zijn we echt koploper, en wordt er vanuit het land op ons gelet. Dat is stimulerend en inspirerend.’

Persoonlijk profiel
Een van de plannen – nog in de ontwikkelfase – waarop Richard nú al een beetje trots is, is het online bibliotheekprofiel. ‘Hiermee krijg je straks op basis van je interesses (onder andere aan de hand van geleende boeken) persoonlijke tips. Zoals het actuele aanbod van cursussen en workshops die voor jou interessant kunnen zijn, maar ook informatie over andere activiteiten en boekentips. In de huidige situatie bestaat er wel veel informatie, maar die is erg versnipperd en dat maakt het geheel soms onoverzichtelijk’, schetst hij, met ter illustratie een concreet voorbeeld: ‘Stel dat je net een boek hebt gelezen van Kluun, dan vind je het misschien leuk om een seintje te krijgen dat hij binnenkort een lezing komt geven in een van de bibliotheeklocaties?’

In de loop van 2023 is gestart met een fieldlab rond de ontwikkeling van zo’n online bibliotheekprofiel. Naast de Bibliotheek AanZet zijn ook de Koninklijke Bibliotheek en enkele POI’s (Provinciale Ondersteuningsinstellingen) hierbij betrokken. 

‘Hierin lag de focus op algemeen onderzoek en het bepalen van de doelgroepen. Zo’n bibliotheekprofiel mag geen nieuw sociale mediaplatform worden. En natuurlijk is het belangrijk om privacyvriendelijk met alle gegevens om te gaan, maar mensen moeten uiteraard wel bereid zijn iets van hun persoonlijke informatie te delen om ook gericht aanbod te kunnen krijgen.’

In de inmiddels gestarte tweede fase worden de technische mogelijkheden van de applicatie en online omgeving onderzocht. ‘De stuurgroep, bestaande uit een afvaardiging van verschillende bibliotheekorganisaties, besluit hierna of de resultaten aanleiding zijn voor een vervolg of niet’, vertelt Richard, die wekelijks met twee collega’s (Ronald Capelle en Rutger Schönfeld) en stagiair Thomas Kramers samenwerkt aan het ontwerpen van het online bibliotheekprofiel. ‘Bibliotheek AanZet is hierbij de voorloper. We hebben 29 locaties, dus er is al veel informatie te bundelen, maar op termijn is het de bedoeling die persoonlijke informatieverschaffing op landelijke schaal te kunnen regelen.’

De toekomst van de jeugd 
Het wordt vaak beweerd dat de jeugd de toekomst heeft. Richard is dan ook blij dat de Bibliotheek AanZet werkelijk oog heeft – in het verlengde van zijn eigen functieprofiel – voor het ontwikkelen van digitale vaardigheden. ‘Jongeren overschatten zichzelf wel eens. Handig zijn met TikTok betekent nog niet dat je weet hoe je een Tikkie stuurt, hoe de OV-planning via 9292 werkt of hoe je als 18-plusser je digitale belastingzaken regelt. De bibliotheek helpt bij al deze zaken.’

De jeugd heeft de toekomst; dat betekent óók dat investeren in de jeugd in de toekomst profijt kan opleveren. En daarom verdiept Richard zich ook in het heden van de jeugd. ‘Onderzoek is een belangrijk onderdeel van mijn werk. Weet je dat een flink deel van de mbo-studenten geen aanvullende studiefinanciering aanvraagt? Sommigen omdat ze geen zin hebben in dit “gedoe” en anderen omdat ze niet eens weten dat ze hier recht op hebben! Hen hierover informeren is óók een taak van de bibliotheek.’

Opa met pensioen
Om jongeren bekend te maken met het IDO en te helpen met digitale zaken, was Bibliotheek AanZet aanwezig bij een festival in september. ‘Er kwam bijna niemand naar onze stand’, vertelt Richard een beetje teleurgesteld. ‘Ik ben nog maar 28, maar in de ogen van de jongere festivalbezoekers waarschijnlijk al een echte “opa”. Oké, ik heb dan ook een baard, maar volgende keer moeten we duidelijk een échte jongere meenemen; die spreekt de doelgroep waarschijnlijk meer aan.

Misschien kampt de bibliotheek ook wel met een imagoprobleem’, vervolgt hij een paar seconden later. ‘Toen ik mijn vrienden vertelde dat ik bij de bibliotheek was gaan werken, reageerden sommigen met een licht spottend lachje: “O, bent je nú al met pensioen?” Pas toen ik uitlegde dat ik zeker niet de hele dag met boeken loop te sjouwen en opsomde wat ik zoal wél doe, stelden ze hun beeld bij.’

Die ándere dingen zijn bijvoorbeeld het, samen met collega’s, organiseren van gamecafés in de locatie Dordrecht, het spelen van Dungeons & Dragons in Bibliotheek Sliedrecht en het uitnodigen van bekende (manga-)BookTokkers in verschillende filialen. ‘Allemaal evenementen waarmee we jongeren verleiden naar de bibliotheek te komen en dan … even snel tussendoor ook de aanvraag van studiefinanciering of andere belangrijke digitale zaken regelen’, onthult Richard het succes van de zogeheten camouflageprogrammering. ‘Met zulke activiteiten willen we ook laten zien dat de bibliotheek niet louter over boeken gaat.’

Daar wil je bij horen
Zijn functietitel – productontwikkelaar – is ook saaier dan de inhoud, vindt Richard. 

‘Ik ben al een tijdje op zoek naar een metafoor, en die heb ik onlangs gevonden. Bakker! Alleen als je het brood weet te bakken dat de mensen lekker vinden, zijn ze bereid het te kopen. Precies zo proberen wij voor de diverse doelgroepen nét het juiste aanbod te maken. Dat betekent een grote diversiteit. Programma’s voor het verbeteren van taal, maar ook voor betere gecijferdheid. Een geheugenkabinet voor mensen met dementie en voorlichting voor meer mantelzorgers. De bibliotheek is een belangrijke spil in de maatschappij die een in het oog springend logo verdient. Zoals die bekende “tong” van The Rolling Stones. Op die manier worden we een begerenswaardig icoon, iets waar je bij wilt horen!’

De associatie met ‘wiens brood men eet, diens woord men spreekt’ lijkt bijna onvermijdelijk, maar de warme bakker van Bibliotheek AanZet voelt zich écht thuis in zijn werk. 

‘Hier kan ik mijn creativiteit kwijt, maar ook mijn zakelijke skills. Mensen en kennis verbinden is super. Dit is een toffe sector, dus ik hoop hier nog lang te blijven.’

Sinds augustus 2023 is Richard Reijnders productontwikkelaar bij de Bibliotheek AanZet. Net als iedereen werkt hij weliswaar voor het spreekwoordelijke ‘brood op de plank’, maar voordat hij hier begon, voelde hij dat hij bróódnodig toe was aan een switch in zijn loopbaan. Liefst in de bibliotheekwereld. Er zijn nog wel meer flauwe woordspelingen te bedenken met het eindproduct van tarwe of andere graansoorten, maar Richard vertelt trefzeker waarom hij zich voelt als een warme bakker bij de bibliotheek.