Instructie schrijven voor ChatGPT
Voordat je een ‘prompt’ invoert in het 'chatvenster' ChatGPT, is het goed om te weten hoe je dit doet zonder dat er onzinnige antwoorden gaan volgen. In een notendop:

•Rol: geef aan vanuit welke rol geschreven moet worden. In ons geval vanuit de rol van een Bibliotheekbladredacteur.
•Vraag/opdracht: wat is de concrete vraag/opdracht? In ons geval een essay voor Bibliotheekblad van maximaal 2.000 woorden over de rol van AI binnen de (openbare) bibliotheek.
•Context: voor wie is de tekst bedoelt? In ons geval is de tekst bedoeld voor de lezers van Bibliotheekblad die al veel achtergrondkennis hebben over bibliotheken.
•Regels/richtlijnen: Welke regels/richtlijnen moet ChatGPT gebruiken bij het beantwoorden/uitvoeren van je vraag/opdracht? In ons geval vragen we om praktische voorbeelden en mag de tekst niet langer zijn dan 2.000 woorden.

NB: bekijk eens de volgende pagina’s om te leren hoe je een goede prompt schrijft:
• ChatGPT: zó schrijf je prompts voor optimaal resultaat (Bron: Frankwatching).
• Zo schrijf je sterke prompts voor ChatGPT (Bron: Only Human).
• Zo schrijf je sterke prompts voor ChatGPT en andere chatbots (Bron: Android Planet).
• Uiteraard zijn hierover nog honderden artikelen te vinden door te googelen op: ‘schrijven voor chatgpt’.
• De website Frankwatching biedt ook een overzicht van hun ‘beste’ tien artikelen over AI in 2023. Dit is dus breder dan alleen ChatGPT.

Onze prompt voor een artikel in Bibliotheekblad
Dit vroegen wij aan ChatGPT:

Handel alsof je een journalist bent voor het vaktijdschrift Bibliotheekblad die gespecialiseerd is in openbare bibliotheken. Houd er rekening mee dat lezers van Bibliotheekblad al veel kennis hebben over bibliotheken. Vermijd te algemene informatie en schrijf op een professionele manier. Geef praktisch toepasbare voorbeelden. Schrijf een essay voor Bibliotheekblad van maximaal 2.000 woorden en beantwoord de volgende vragen:

• Hoe kan artificiële intelligentie (AI) gebruikt worden in openbare bibliotheken?
• Wat hebben medewerkers van openbare bibliotheken aan AI?
• Wat hebben bezoekers en leden van openbare bibliotheken aan AI?
• Hoe gaat de rol van bibliotheken veranderen door AI?
• Met welke ethische vraagstukken moet rekening gehouden worden bij de implementatie van AI in openbare bibliotheken?
• Zitten er ook risico’s aan het gebruik van AI in openbare bibliotheken?
• Kan AI zorgen voor meer bezoeken aan de openbare bibliotheek?
• Kan AI als nadeel hebben dat er minder bezoekers naar de openbare bibliotheek komen?
• Hoe ziet de openbare bibliotheek er over tien jaar uit als AI standaard geïmplementeerd is in de dienstverlening van de openbare bibliotheek?

Het resultaat en uw mening
Hieronder vindt u het door ChatGPT geschreven artikel. Onze tekstcorrector heeft alleen hele kleine wijzigingen uitgevoerd, zoals het gebruik van komma’s. Wij zijn erg benieuwd hoe u over dit artikel denkt. Kunnen de redacteuren van Bibliotheekblad en andere journalisten nu massaal ontslagen worden? Uiteraard is dat geen serieuze overweging, maar wij vinden het leuk als u ons uw reactie laat weten. Mail deze aan menno.goosen@bibliotheekblad.nl en wij maken in een van de komende nummers een bloemlezing uit de mooiste reacties.

Binnen twee minuten een essay...

Op de voorgaande pagina’s las u het artikel Kunstmatige intelligentie krijgt een plek in de bibliotheek van redacteur Anne van den Dool. Maar hoe denkt AI, en dan met name de applicatie ChatGPT, zelf over deze rol? Bibliotheekblad nam de proef op de som en gaf de (tekstuele) opdracht , oftewel een ‘prompt’ om een essay te schrijven. NB: er is gebruik gemaakt van de gratis versie van Open AI, gebaseerd op taalmodel GPT-3.5. De betaalde versie maakt gebruik van taalmodel GPT-4.

TEKST: MENNO GOOSEN
ILLUSTRATIE: SHUTTERSTOCK

AI in openbare bibliotheken:

Met de voortschrijdende digitalisering en technologische ontwikkelingen is de rol van openbare bibliotheken aan constante verandering onderhevig. Artificiële intelligentie (AI) heeft de potentie om niet alleen de efficiëntie van bibliotheekdiensten te verbeteren, maar ook om nieuwe mogelijkheden te creëren voor zowel medewerkers als bezoekers. In dit essay onderzoeken we de praktische toepassingen van AI in openbare bibliotheken, de voordelen voor medewerkers en bezoekers, de ethische vraagstukken die hiermee gepaard gaan en hoe de rol van bibliotheken in de komende jaren zou kunnen evolueren.

Tekst: Chat GTP

Hoe kan AI gebruikt worden in openbare bibliotheken?
AI biedt diverse mogelijkheden voor het optimaliseren van bibliotheekprocessen en het verbeteren van dienstverlening. Een concreet voorbeeld is de implementatie van intelligente zoekalgoritmen die de catalogus van de bibliotheek verrijken. Door middel van machine learning kunnen deze algoritmen gepersonaliseerde aanbevelingen genereren op basis van het leesgedrag van individuele gebruikers. Hierdoor wordt niet alleen de zoekervaring verbeterd, maar wordt ook de ontdekking van nieuwe auteurs en genres gestimuleerd.
Een ander praktisch voorbeeld is de automatisering van routinematige taken, zoals het classificeren en labelen van nieuwe boeken. Machine learning-modellen kunnen worden getraind om de inhoud van boeken te analyseren en automatisch de juiste metadata toe te voegen, waardoor medewerkers meer tijd hebben voor activiteiten die menselijke creativiteit en empathie vereisen.

Wat hebben medewerkers van openbare bibliotheken aan AI?
Medewerkers van openbare bibliotheken kunnen aanzienlijke voordelen halen uit de implementatie van AI. Door de automatisering van repetitieve taken krijgen ze de mogelijkheid om zich te concentreren op taken die een menselijke touch vereisen, zoals het organiseren van evenementen, het ondersteunen van leesgroepen en het bieden van persoonlijke assistentie aan bezoekers.
Bovendien kunnen AI-tools medewerkers ondersteunen bij het analyseren van gebruikersgegevens om trends en patronen te identificeren. Dit stelt bibliotheken in staat om hun collectie en dienstenaanbod beter af te stemmen op de behoeften van de gemeenschap. Denk hierbij aan het in kaart brengen van opkomende interesses of het identificeren van ondervertegenwoordigde genres.

Wat hebben bezoekers en leden van openbare bibliotheken aan AI?
Voor bezoekers en leden van openbare bibliotheken betekent de integratie van AI een verrijkte gebruikerservaring. Een voorbeeld hiervan is de toepassing van Natural Language Processing (NLP) voor chatbots, waarmee gebruikers op een natuurlijke en intuïtieve manier vragen kunnen stellen en informatie kunnen verkrijgen. Deze chatbots kunnen ook hulp bieden bij het vinden van specifieke boeken, het reserveren van materialen of het plannen van bibliotheekevenementen.
Daarnaast kunnen AI-gedreven aanbevelingssystemen leden helpen bij het ontdekken van nieuwe literatuur die aansluit bij hun interesses. Door patronen in leesgedrag te analyseren, kan de bibliotheek gerichte suggesties doen, waardoor leden hun leeservaring diversifiëren.

Hoe gaat de rol van bibliotheken veranderen door AI?
Met de integratie van AI zal de rol van bibliotheken verschuiven van traditionele informatieverstrekking naar meer gepersonaliseerde, interactieve dienstverlening. Bibliotheken zullen fungeren als hubs voor levenslang leren en cultuur, waarbij AI-technologieën ondersteuning bieden bij het vinden van relevante informatie, het bevorderen van leesgewoonten en het faciliteren van kennisuitwisseling.
De nadruk zal verschuiven van fysieke collecties naar digitale bronnen, en bibliotheken zullen zich positioneren als digitale knooppunten voor toegang tot online informatie en educatieve platforms. Bovendien kunnen bibliotheken fungeren als laboratoria voor experimenten met nieuwe technologieën, waaronder virtual reality (VR) en augmented reality (AR), die de grenzen van traditionele bibliotheekdiensten kunnen verbreden.

Met welke ethische vraagstukken moet rekening gehouden worden bij de implementatie van AI in openbare bibliotheken?
De implementatie van AI in openbare bibliotheken brengt enkele ethische vraagstukken met zich mee die zorgvuldig moeten worden aangepakt. Ten eerste is er de kwestie van privacy. Het verzamelen en analyseren van gebruikersgegevens om gepersonaliseerde diensten aan te bieden, roept vragen op over hoe deze gegevens worden opgeslagen, gedeeld en beschermd. Bibliotheken moeten transparante beleidslijnen ontwikkelen en implementeren om de privacy van gebruikers te waarborgen.
Een ander ethisch aspect is de verantwoorde inzet van AI-algoritmen. Bias in algoritmen kan leiden tot ongelijke behandeling van bezoekers, bijvoorbeeld bij aanbevelingssystemen. Het is cruciaal dat bibliotheken ervoor zorgen dat hun AI-tools vrij zijn van vooroordelen en dat er mechanismen zijn ingebouwd om mogelijke discriminatie te detecteren en te corrigeren.
Daarnaast rijst de vraag wie verantwoordelijk is voor de beslissingen van AI-systemen. Bibliotheken moeten heldere verantwoordelijkheidsstructuren vaststellen om de gevolgen van AI-fouten of ongewenst gedrag te corrigeren.

Zitten er ook risico’s aan het gebruik van AI in openbare bibliotheken?
Ondanks de vele voordelen brengt het gebruik van AI in openbare bibliotheken enkele risico's met zich mee. Een van de risico’s is afhankelijkheid van technologie. Als bibliotheken te sterk vertrouwen op AI-systemen, kan dit leiden tot een verlies van menselijke interactie en expertise. Het is belangrijk om een gezonde balans te vinden tussen geautomatiseerde processen en de waardevolle menselijke component van bibliotheekdienstverlening.
Een ander risico is de mogelijke exclusie van bepaalde bevolkingsgroepen. Als de toegang tot technologie beperkt is, kunnen sommige gemeenschappen buitengesloten worden van de voordelen van AI-gedreven diensten. Bibliotheken moeten ervoor zorgen dat ze inclusief blijven en alternatieve methoden bieden voor degenen die mogelijk geen toegang hebben tot geavanceerde technologie.

Kan AI zorgen voor meer bezoeken aan de openbare bibliotheek?
Ja, AI kan zeker bijdragen aan het vergroten van het aantal bezoeken aan openbare bibliotheken. Door gepersonaliseerde diensten aan te bieden, zoals gerichte aanbevelingen, evenementen op maat en interactieve ervaringen, kunnen bibliotheken aantrekkelijker worden voor verschillende doelgroepen. AI kan ook helpen bij het creëren van een community rondom de bibliotheek door sociale interacties te faciliteren, zowel online als offline.
Daarnaast kunnen AI-gestuurde marketingstrategieën gerichter zijn, waardoor de bekendheid van bibliotheekdiensten toeneemt. Bijvoorbeeld, door gebruik te maken van gegevensanalyse kan de bibliotheek doelgericht adverteren voor specifieke evenementen of collecties die aansluiten bij de interesses van de lokale bevolking.

Kan AI als nadeel hebben dat er minder bezoekers naar de openbare bibliotheek komen?
Hoewel het mogelijk is dat sommige gebruikers de voorkeur geven aan online diensten, kan de implementatie van AI ook leiden tot een toename van het aantal bezoekers. Het is essentieel om AI te zien als een aanvulling op, in plaats van als een vervanging van, traditionele bibliotheekdiensten. Het creëren van een gebalanceerde en inclusieve benadering is van cruciaal belang om te voorkomen dat bezoekers zich buitengesloten voelen.
Door AI op een strategische manier in te zetten, kunnen bibliotheken een meer diverse en boeiende ervaring bieden, waardoor zowel fysieke als virtuele bezoekers worden aangetrokken. Het blijft belangrijk om de unieke kracht van de fysieke bibliotheekruimte te behouden, zoals sociale interactie, menselijke ondersteuning en een gastvrije omgeving.

Hoe ziet de openbare bibliotheek er over tien jaar uit als AI standaard geïmplementeerd is in de dienstverlening van de openbare bibliotheek?
Over tien jaar zal de openbare bibliotheek een naadloze integratie van AI in haar dienstverlening hebben ondergaan, wat resulteert in een geavanceerdere, gepersonaliseerde en inclusieve ervaring voor bezoekers. Hier zijn enkele mogelijke scenario’s:

Digitale Inclusiviteit: bibliotheken zullen zich inzetten om digitale inclusiviteit te waarborgen door toegang tot AI-technologieën te bieden voor alle gemeenschapsleden. Dit kan worden bereikt door bijvoorbeeld gratis AI-workshops, toegankelijke interfaces en de beschikbaarheid van door AI-ondersteunde hulpmiddelen voor mensen met verschillende behoeften.

Uitgebreide Collecties: AI zal bibliotheken helpen bij het voorspellen van opkomende trends en het aanvullen van collecties op basis van de actuele behoeften en interesses van de gemeenschap. Hierdoor zullen bibliotheken meer diversiteit kunnen bieden in hun aanbod, zowel fysiek als digitaal.

Versterkte Leeromgevingen: bibliotheken zullen fungeren als dynamische leeromgevingen, waar AI wordt gebruikt om educatieve programma’s te personaliseren, interactieve leersessies te organiseren en gebruikers te ondersteunen bij hun levenslang leren-trajecten.

Community-driven evenementen: AI zal worden gebruikt om community-engagement te stimuleren door evenementen te organiseren op basis van de interesses van de lokale bevolking. Van leesclubs tot interactieve tentoonstellingen, bibliotheken zullen fungeren als hubs voor sociale interactie en culturele uitwisseling.

Evolutie van de rol van Bibliothecarissen: bibliothecarissen zullen zich meer richten op het faciliteren van menselijke interacties, het aanbieden van gespecialiseerde ondersteuning en het begeleiden van bezoekers bij het gebruik van geavanceerde technologieën. Hun rol zal evolueren naar die van curatoren en facilitators van kennis.

Conclusie
Artificiële intelligentie biedt openbare bibliotheken de mogelijkheid om te evolueren naar moderne, technologisch geavanceerde instellingen die nog steeds de kernwaarden van toegang tot informatie, educatie en gemeenschapsopbouw behouden. De implementatie van AI brengt echter ook ethische uitdagingen met zich mee die zorgvuldig moeten worden aangepakt om ervoor te zorgen dat bibliotheken inclusief, transparant en verantwoordelijk blijven. Met een doordachte benadering kan AI de openbare bibliotheek transformeren tot een dynamische en onmisbare schakel in de samenleving waarin menselijke interactie en technologische innovatie hand in hand gaan.