Milja de Vries (adviseur bij Cubiss Brabant).
Voorbeeld 2: Dit zijn de uitslagen als er bij de parameters ‘tweeoudergezin’, ‘mannen’ en een ‘Nederlandse achtergrond’ wordt ingevuld.
Voorbeeld 1: Dit zijn de uitslagen als er bij de parameters ‘eenoudergezin’, ‘vrouwen’ en een ‘Turkse achtergrond’ wordt ingevuld.
Marit Leendertse (adviseur bij Cubiss Brabant).
Barry Kuijpers (adviseur bij Cubiss Brabant).
Jouw Leven Als
‘Als ik jou was, dan zou ik …’ We zeggen het vaak zo gemakkelijk tegen elkaar. Zelfs zonder er éérst goed over na te denken. Oordelen over het leven van de ánder lijkt namelijk nét wat simpeler dan je eigen patroon van vooroordelen te doorbreken. Die vooroordelen fungeren bovendien als een soort “houvast” om de wereld overzichtelijk – in hokjes – in te delen. Echter, ze geven meestal verkeerde (en kortzichtige) informatie doordat de werkelijkheid veel genuanceerder is dan die op het eerste gezicht lijkt. Om de blik te verbreden en vooral het bewustzijn rondom kansenongelijkheid te vergroten, lanceerde Cubiss in oktober de Jouw Leven Als-tool, primair bedoeld voor jongvolwassenen, maar in feite inspirerend voor iedereen.
Cubiss lanceert project tegen vooroordelen en hokjesgeest
POI’S / PROVINCIALE ONDERSTEUNINGS INSTELLINGEN
TEKST: LINDA VAN PELT • FOTO'S / ILLUSTRATIES: CUBISS
What you see is not always what you get
Marit vertelt van jongs af aan geïnteresseerd te zijn in de verschillen tussen mensen. Die aangeboren interesse stimuleerde haar ook tot het nemen van het initiatief voor Jouw Leven Als.
‘Als jong kind vroeg ik me bijvoorbeeld al af waarom ik zo weinig vrouwelijke vrachtwagenchauffeurs zag. Inmiddels is dit een achterhaalde vraag geworden, maar verschillen bestaan er nog steeds. Tussen verschillende genders, verschillende nationaliteiten en nog veel meer.’
Het doel van Jouw Leven Als is het vergroten van de bewustwording van dat de omstandigheden waaronder je geboren bent invloed hebben op alles in je leven. Zo kan iemand, zonder er zelf invloed op te hebben, vanaf de start ‘achterlopen’ of een ‘voorsprong’ hebben. Ook onderwijsprestaties, zoals iemands lees-, taal- en rekenniveau, zijn gebaseerd op omstandigheden, maar ook op vooroordelen. Denk bij omstandigheden aan de mate van ouderbetrokkenheid, of de mogelijkheid om geld te besteden aan bijles. Dit heeft invloed op het vervolgonderwijs en de (loopbaan)kansen in latere levensfasen.
In zes ervaringsverhalen wordt zowel het ‘achterlopen’ als de ‘voorsprong’ belicht. De geïnterviewden vertellen wat het voor hen betekend heeft. En vooral over wat je kunt bereiken met je eigen perspectief, doorzettingsvermogen en liefde voor jezelf en een ander. Zulke voorbeelden beschouwt Marit als hoopgevende rolmodellen.
Dichten
Het dichten van de kloof van kansenongelijkheid is geen kinderspel. Maar het is wel degelijk belangrijk om al op jonge leeftijd bezig te zijn met thema's die invloed hebben op de kansenongelijkheid, want op die manier kunnen bepaalde patronen al in een vroeg stadium worden doorbroken. Dit is een van de achtergrondgedachten voor de ontwikkeling van Jouw Leven Als.
‘Samen met de Brabantse bibliotheken wordt elk jaar een werkplan opgesteld met activiteiten en beoogde resultaten die gebaseerd zijn op wat er speelt in bibliotheken en de maatschappij’, vertelt Milja. ‘We hadden al langer ideeën voor een project rondom kansenongelijkheid, en twee jaar geleden was de tijd rijp om het project Jouw Leven Als uit te werken.’
De lange aanlooptijd gaf veel ruimte voor een brede aanpak: het verzamelen van voldoende achtergrondinformatie, bijbehorende boekentips en het benaderen van een uitgebreid netwerk – onder meer voor de interviews.
Aan de knoppen
Kansenongelijkheid is een groeiend maatschappelijk probleem. Uiteenlopende factoren hebben invloed op iemands kansen in het leven. Op de hoogte van het inkomen, op de totale schulden, het wel/niet hebben van een koopwoning, en dus ook het hierboven al benoemde schoolniveau.
Hoe kun je beter overtuigd raken van het bestaan van kansenongelijkheid dan door die zelf te ervaren? Dat kán in de tool. Die verwijst naar virtuele knoppen in de Jouw Leven Als-tool. Door de informatie over huishouden (alleenstaande ouder, tweeoudergezin), geslacht of achtergrond te veranderen, zie je op het computerscherm direct het effect op de hoogte van het uurloon, de zorgkosten en de totale schulden. Ook de percentages van een vast arbeidscontract en een koopwoning variëren.
Jouw Leven Als richt zich voornamelijk op jongvolwassenen (15 t/m 23 jaar). Het programma is ontwikkeld om het bewustzijn rondom kansenongelijkheid te vergroten en hierover met elkaar in gesprek te gaan. De totale opzet bestaat uit een handleiding en lessen, de Jouw Leven Als-tool, interviews, en lees- en mediatips.
‘We hebben bewust gekozen voor een variatie van boeken, documentaires en andere televisieprogramma’s, en podcasts die aansluiten bij dit thema. Zo kan iedereen iets kiezen wat diegene het meeste aanspreekt om zich wat meer in het onderwerp van kansenongelijkheid te verdiepen’, vertelt Marit.
Leer de leraar
De bibliotheken spelen nu een rol bij de introductie van Jouw Leven Als bij de doelgroep voor wie deze bedoeld is. ‘Bijvoorbeeld via de leesmediaconsulent in het onderwijs, zoals bij burgerschap, maatschappijleer, geschiedenis of Nederlands’, adviseert Marit. ‘Het gaat hierbij vooral om de bovenbouw van het voortgezet onderwijs, de onderbouw van het mbo en om pabo’s en andere lerarenopleidingen.’
Collega-adviseur bij Cubiss Brabant Barry Kuijpers heeft jarenlange praktijkervaring als docent. Hij verwacht ook goede effecten van Jouw Leven Als bij de opleidingen tot docent. ‘Met behulp van de tool krijgen toekomstige leraren meer inzicht in de maatschappelijke positie van de leerlingen. Zo kunnen ze hopelijk bijdragen aan het verkleinen van kansenongelijkheid in het onderwijs. Zelf vond ik de cijfers erg confronterend, en ook de interviews hebben me serieus aan het denken gezet. Ik realiseer me nu nog beter mijn eigen, bevoorrechte positie. Als je zoiets op een krachtige en open manier kunt bespreken met je leerlingen, kan dat een positieve impuls geven en echt verschil maken in de visie op kansenongelijkheid.’
Volwaardigheid voor iedereen
‘Sociaalmaatschappelijke opleidingen’, benoemt Marit ook als toepassing van Jouw Leven Als. ‘Verder sluit deze tool prima aan bij verschillende thema's die al binnen de activiteiten en programmering van de bibliotheek en educatie- en welzijnsorganisaties plaatsvinden. Bijvoorbeeld de SDG’s (Sustainable Development Goals, de zeventien doelen die de VN in 2015 hebben aangenomen om van de wereld een betere, eerlijkere en groene plek te maken). Of voor het inrichten van een thematafel rond kansenongelijkheid met onder meer boeken uit de medialijst. De komende jaren blijft Cubiss nauw betrokken. Via regelmatig overleg met de gebruikers van de tool kunnen we inspelen op reacties uit het werkveld, en ook goede (of minder positieve) ervaringen doorgeven. Zo leren we van elkaar gaandeweg het proces.’
De primaire doelgroep van Jouw Leven Als mogen dan de jongvolwassenen zijn, maar in de praktijk is natuurlijk geen mens te oud om zijn blikveld te verbreden en meer oog te krijgen voor kansenongelijkheid. Bibliotheken zijn dan ook vrij om de tool naar eigen inzicht te gebruiken.
Milja: ‘Bijvoorbeeld als inleiding of promotie bij een bijeenkomst rond thema’s als gendergelijkheid, armoede of de huizencrisis. Met de demonstratie van de Jouw Leven Als-tool of een (gedeelte) van de interviews krijgen de mensen snel en overzichtelijk inzicht in de kansenongelijkheid in Nederland.’
Dat past perfect bij de doelstelling van Cubiss: een maatschappij waaraan iedereen volwaardig kan deelnemen.
Kansenongelijkheid is geen sprookje
‘Iemand met ADHD zit vaak maar wat te dromen in de klas, en is dus niet competent en vaardig.’
‘Iemand met een buitenlandse achternaam is bij voorbaat niet de meest geschikte kandidaat voor een vacature.’
‘Iemand die in de armoede terecht is gekomen, heeft dit vooral aan zichzelf te wijten.’
Uitspraken die hopelijk prikkelen tot nadenken. Bovendien zijn het geen hypothetische uitspraken, maar levensechte voorbeelden, eigenlijk vooroordelen, uit de praktijk. Ze komen namelijk uit de ervaringsverhalen van de zes geïnterviewden die bereid waren een open en eerlijk inkijkje in hun leven te geven voor de Jouw Leven Als-tool.
‘Daar zijn we blij mee’, aldus Milja de Vries en Marit Leendertse, beiden werkzaam als adviseur bij Cubiss Brabant. ‘De persoonlijke verhalen versterken de data die in de Jouw Leven Als-tool gebruikt worden. Juist die combinatie heeft impact.’
De in de Jouw Leven Als gepresenteerde data zijn afkomstig van kansenkaart.nl. Dit is een interactieve digitale kaart van Nederland die aan de hand van gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek in beeld brengt wat de relatie is tussen de omstandigheden waarin kinderen opgroeien en hun verdere levensloop.
‘Dankzij de verzamelde data zijn we het stadium van discussie of er wel of niet kansenongelijkheid bestaat dus allang gepasseerd!’, stelt Milja. ‘Die cijfers tonen immers glashelder aan dat die ongelijkheid er daadwerkelijk is. Met Jouw Leven Als proberen we vervolgens bij te dragen aan het kweken van de bewustwording hiervan op brede schaal. Pas als je je ergens van bewust bent, kun je er ook iets aan gaan doen om de bestaande situatie te verbeteren.’
Bibliotheekblad 1 januari 2024
Voorbeeld 2: Dit zijn de uitslagen als er bij de parameters ‘tweeoudergezin’, ‘mannen’ en een ‘Nederlandse achtergrond’ wordt ingevuld.
Voorbeeld 1: Dit zijn de uitslagen als er bij de parameters ‘eenoudergezin’, ‘vrouwen’ en een ‘Turkse achtergrond’ wordt ingevuld.
Marit Leendertse (adviseur bij Cubiss Brabant).
Barry Kuijpers (adviseur bij Cubiss Brabant).
Milja de Vries (adviseur bij Cubiss Brabant).
Jouw Leven Als
Bibliotheekblad 1 januari 2024
‘Als ik jou was, dan zou ik …’ We zeggen het vaak zo gemakkelijk tegen elkaar. Zelfs zonder er éérst goed over na te denken. Oordelen over het leven van de ánder lijkt namelijk nét wat simpeler dan je eigen patroon van vooroordelen te doorbreken. Die vooroordelen fungeren bovendien als een soort “houvast” om de wereld overzichtelijk – in hokjes – in te delen. Echter, ze geven meestal verkeerde (en kortzichtige) informatie doordat de werkelijkheid veel genuanceerder is dan die op het eerste gezicht lijkt. Om de blik te verbreden en vooral het bewustzijn rondom kansenongelijkheid te vergroten, lanceerde Cubiss in oktober de Jouw Leven Als-tool, primair bedoeld voor jongvolwassenen, maar in feite inspirerend voor iedereen.
Cubiss lanceert project tegen vooroordelen en hokjesgeest
TEKST: LINDA VAN PELT
FOTO'S / ILLUSTRATIES: CUBISS
POI’S / PROVINCIALE ONDERSTEUNINGS INSTELLINGEN
Kansenongelijkheid is geen sprookje
‘Iemand met ADHD zit vaak maar wat te dromen in de klas, en is dus niet competent en vaardig.’
‘Iemand met een buitenlandse achternaam is bij voorbaat niet de meest geschikte kandidaat voor een vacature.’
‘Iemand die in de armoede terecht is gekomen, heeft dit vooral aan zichzelf te wijten.’
Uitspraken die hopelijk prikkelen tot nadenken. Bovendien zijn het geen hypothetische uitspraken, maar levensechte voorbeelden, eigenlijk vooroordelen, uit de praktijk. Ze komen namelijk uit de ervaringsverhalen van de zes geïnterviewden die bereid waren een open en eerlijk inkijkje in hun leven te geven voor de Jouw Leven Als-tool.
‘Daar zijn we blij mee’, aldus Milja de Vries en Marit Leendertse, beiden werkzaam als adviseur bij Cubiss Brabant. ‘De persoonlijke verhalen versterken de data die in de Jouw Leven Als-tool gebruikt worden. Juist die combinatie heeft impact.’
De in de Jouw Leven Als gepresenteerde data zijn afkomstig van kansenkaart.nl. Dit is een interactieve digitale kaart van Nederland die aan de hand van gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek in beeld brengt wat de relatie is tussen de omstandigheden waarin kinderen opgroeien en hun verdere levensloop.
‘Dankzij de verzamelde data zijn we het stadium van discussie of er wel of niet kansenongelijkheid bestaat dus allang gepasseerd!’, stelt Milja. ‘Die cijfers tonen immers glashelder aan dat die ongelijkheid er daadwerkelijk is. Met Jouw Leven Als proberen we vervolgens bij te dragen aan het kweken van de bewustwording hiervan op brede schaal. Pas als je je ergens van bewust bent, kun je er ook iets aan gaan doen om de bestaande situatie te verbeteren.’
What you see is not always what you get
Marit vertelt van jongs af aan geïnteresseerd te zijn in de verschillen tussen mensen. Die aangeboren interesse stimuleerde haar ook tot het nemen van het initiatief voor Jouw Leven Als.
‘Als jong kind vroeg ik me bijvoorbeeld al af waarom ik zo weinig vrouwelijke vrachtwagenchauffeurs zag. Inmiddels is dit een achterhaalde vraag geworden, maar verschillen bestaan er nog steeds. Tussen verschillende genders, verschillende nationaliteiten en nog veel meer.’
Het doel van Jouw Leven Als is het vergroten van de bewustwording van dat de omstandigheden waaronder je geboren bent invloed hebben op alles in je leven. Zo kan iemand, zonder er zelf invloed op te hebben, vanaf de start ‘achterlopen’ of een ‘voorsprong’ hebben. Ook onderwijsprestaties, zoals iemands lees-, taal- en rekenniveau, zijn gebaseerd op omstandigheden, maar ook op vooroordelen. Denk bij omstandigheden aan de mate van ouderbetrokkenheid, of de mogelijkheid om geld te besteden aan bijles. Dit heeft invloed op het vervolgonderwijs en de (loopbaan)kansen in latere levensfasen.
In zes ervaringsverhalen wordt zowel het ‘achterlopen’ als de ‘voorsprong’ belicht. De geïnterviewden vertellen wat het voor hen betekend heeft. En vooral over wat je kunt bereiken met je eigen perspectief, doorzettingsvermogen en liefde voor jezelf en een ander. Zulke voorbeelden beschouwt Marit als hoopgevende rolmodellen.
Dichten
Het dichten van de kloof van kansenongelijkheid is geen kinderspel. Maar het is wel degelijk belangrijk om al op jonge leeftijd bezig te zijn met thema's die invloed hebben op de kansenongelijkheid, want op die manier kunnen bepaalde patronen al in een vroeg stadium worden doorbroken. Dit is een van de achtergrondgedachten voor de ontwikkeling van Jouw Leven Als.
‘Samen met de Brabantse bibliotheken wordt elk jaar een werkplan opgesteld met activiteiten en beoogde resultaten die gebaseerd zijn op wat er speelt in bibliotheken en de maatschappij’, vertelt Milja. ‘We hadden al langer ideeën voor een project rondom kansenongelijkheid, en twee jaar geleden was de tijd rijp om het project Jouw Leven Als uit te werken.’
De lange aanlooptijd gaf veel ruimte voor een brede aanpak: het verzamelen van voldoende achtergrondinformatie, bijbehorende boekentips en het benaderen van een uitgebreid netwerk – onder meer voor de interviews.
Aan de knoppen
Kansenongelijkheid is een groeiend maatschappelijk probleem. Uiteenlopende factoren hebben invloed op iemands kansen in het leven. Op de hoogte van het inkomen, op de totale schulden, het wel/niet hebben van een koopwoning, en dus ook het hierboven al benoemde schoolniveau.
Hoe kun je beter overtuigd raken van het bestaan van kansenongelijkheid dan door die zelf te ervaren? Dat kán in de tool. Die verwijst naar virtuele knoppen in de Jouw Leven Als-tool. Door de informatie over huishouden (alleenstaande ouder, tweeoudergezin), geslacht of achtergrond te veranderen, zie je op het computerscherm direct het effect op de hoogte van het uurloon, de zorgkosten en de totale schulden. Ook de percentages van een vast arbeidscontract en een koopwoning variëren.
Jouw Leven Als richt zich voornamelijk op jongvolwassenen (15 t/m 23 jaar). Het programma is ontwikkeld om het bewustzijn rondom kansenongelijkheid te vergroten en hierover met elkaar in gesprek te gaan. De totale opzet bestaat uit een handleiding en lessen, de Jouw Leven Als-tool, interviews, en lees- en mediatips.
‘We hebben bewust gekozen voor een variatie van boeken, documentaires en andere televisieprogramma’s, en podcasts die aansluiten bij dit thema. Zo kan iedereen iets kiezen wat diegene het meeste aanspreekt om zich wat meer in het onderwerp van kansenongelijkheid te verdiepen’, vertelt Marit.
Leer de leraar
De bibliotheken spelen nu een rol bij de introductie van Jouw Leven Als bij de doelgroep voor wie deze bedoeld is. ‘Bijvoorbeeld via de leesmediaconsulent in het onderwijs, zoals bij burgerschap, maatschappijleer, geschiedenis of Nederlands’, adviseert Marit. ‘Het gaat hierbij vooral om de bovenbouw van het voortgezet onderwijs, de onderbouw van het mbo en om pabo’s en andere lerarenopleidingen.’
Collega-adviseur bij Cubiss Brabant Barry Kuijpers heeft jarenlange praktijkervaring als docent. Hij verwacht ook goede effecten van Jouw Leven Als bij de opleidingen tot docent. ‘Met behulp van de tool krijgen toekomstige leraren meer inzicht in de maatschappelijke positie van de leerlingen. Zo kunnen ze hopelijk bijdragen aan het verkleinen van kansenongelijkheid in het onderwijs. Zelf vond ik de cijfers erg confronterend, en ook de interviews hebben me serieus aan het denken gezet. Ik realiseer me nu nog beter mijn eigen, bevoorrechte positie. Als je zoiets op een krachtige en open manier kunt bespreken met je leerlingen, kan dat een positieve impuls geven en echt verschil maken in de visie op kansenongelijkheid.’
Volwaardigheid voor iedereen
‘Sociaalmaatschappelijke opleidingen’, benoemt Marit ook als toepassing van Jouw Leven Als. ‘Verder sluit deze tool prima aan bij verschillende thema's die al binnen de activiteiten en programmering van de bibliotheek en educatie- en welzijnsorganisaties plaatsvinden. Bijvoorbeeld de SDG’s (Sustainable Development Goals, de zeventien doelen die de VN in 2015 hebben aangenomen om van de wereld een betere, eerlijkere en groene plek te maken). Of voor het inrichten van een thematafel rond kansenongelijkheid met onder meer boeken uit de medialijst. De komende jaren blijft Cubiss nauw betrokken. Via regelmatig overleg met de gebruikers van de tool kunnen we inspelen op reacties uit het werkveld, en ook goede (of minder positieve) ervaringen doorgeven. Zo leren we van elkaar gaandeweg het proces.’
De primaire doelgroep van Jouw Leven Als mogen dan de jongvolwassenen zijn, maar in de praktijk is natuurlijk geen mens te oud om zijn blikveld te verbreden en meer oog te krijgen voor kansenongelijkheid. Bibliotheken zijn dan ook vrij om de tool naar eigen inzicht te gebruiken.
Milja: ‘Bijvoorbeeld als inleiding of promotie bij een bijeenkomst rond thema’s als gendergelijkheid, armoede of de huizencrisis. Met de demonstratie van de Jouw Leven Als-tool of een (gedeelte) van de interviews krijgen de mensen snel en overzichtelijk inzicht in de kansenongelijkheid in Nederland.’
Dat past perfect bij de doelstelling van Cubiss: een maatschappij waaraan iedereen volwaardig kan deelnemen.